In de collectieve verbeelding komen uitvindingen doorgaans voort uit een geweldig idee. Archimedes die uit zijn bad stapte, Newton en de appel op zijn hoofd … Het zijn maar enkele illustere voorbeelden van een geniale ingeving. Maar niet alle innovaties ontstaan op die manier. Vaak is het een combinatie van doorzettingsvermogen, aanpak en mindset, maar ook … mislukking!

Eureka, hoe hebben ze het gevonden? Van Archimedes tot Newton, van Jobs tot Musk … Vaak verdringt de legende de werkelijkheid. De verhalen over deze geniale ‘uitvinders-scheppers’ hebben de neiging om een mythe te creëren rond wat innovatie werkelijk is, en het zelfs te verwarren met uitvindingen en creativiteit. Hoewel deze concepten elkaar overlappen, zijn ze geen perfecte synoniemen. In realiteit zijn veel bedrijven en ondernemers voortdurend aan het innoveren, zonder daarom noodzakelijkerwijs een revolutie teweeg te brengen of een gebied, markt of sector te ontwrichten. Ze verbeteren, evolueren, gaan vooruit, transformeren, enz. Het bewijs dat de mythe van spontane en radicale innovatie een andere realiteit verhult, namelijk het feit dat innovatie eerder de vrucht van een lang proces is, bestaande uit mislukken, leren, vragen stellen, observeren, een flinke dosis koppigheid en een snuifje creativiteit.

De oorsprong van innovatie

Waar komt innovatie dan vandaan? Ze kan verschillende vormen aannemen, waarvan de volgende de belangrijkste zijn (onder andere):

1. Incrementele innovatie kadert in het proces van voortdurende verbetering. Deze benadering veronderstelt een geleidelijke vooruitgang om producten, technologieën, enz. te perfectioneren. Schumpeter’s theorie van creatieve vernietiging ruimt in dit geval plaats voor die van de creatieve continuïteit, van ‘toevoegen’ aan wat al bestaat, als resultaat van een proces van voortdurende innovatie. Een van de vele voorbeelden daarvan is de Volkswagen Golf, die dit jaar zijn vijftigste verjaardag viert. Hij bestond al in acht verschillende generaties en tientallen varianten, maar stond ook aan de basis van heel wat evoluties in de autosector. De reden? Er werden al 37 miljoen exemplaren van de wagen verkocht, zonder dat zijn oorspronkelijke identiteit ooit revolutionair veranderde.
2. Innovatie door vallen en opstaan. ‘Durven falen’ is een mantra geworden in bepaalde ecosystemen, vooral in het hart van Silicon Valley. Het concept heeft een lange weg afgelegd en falen wordt nu beschouwd als een conditio sine qua non voor succes. Natuurlijk is het niet de bedoeling om het expres te verpesten, u moet kunnen leren van uw ervaring en fouten en u moet het lef hebben om terug te komen. Enkele voorbeelden? Thomas Edison, die al duizenden mislukte experimenten achter de rug had toen hij de gloeilamp uitvond. Of James Dyson, de ontwerper van de beroemde stofzuigers zonder zak, die meer dan 5.127 prototypes op zijn naam heeft staan.
3. Innovatie door observatie. Wie in zijn stoel zit te wachten op een geniale ingeving om te innoveren, kan beter zijn kantoor uitgaan. Als u ‘out of the box’ wilt denken, moet u de gebaande paden verlaten, uw routines doorbreken, naar buiten gaan en uw klanten en de markt ontmoeten, de tijd nemen om te observeren en geïnspireerd te worden. Een vruchtbare grond voor nieuwe ideeën zeg maar … Zo bedacht Bernard Sadow, een werknemer van een Amerikaans bagagebedrijf, de eerste koffer op wieltjes na een reis naar de Caraïben. Eureka!
4. Serendipiteit ten dienste van innovatie. Hoewel hard werken en doorzettingsvermogen belangrijke ingrediënten zijn, mag ook de rol van toeval bij het ontstaan van innovatie niet over het hoofd worden gezien. Serendipiteit, oftewel het vermogen om onverwachte ontdekkingen te doen door een combinatie van onvoorziene omstandigheden, lag aan de basis van verscheidene belangrijke uitvindingen zoals penicilline, de magnetron en klittenband. De lange Wikipedia-pagina over ontdekkingen en uitvindingen die het gevolg zijn van toeval bewijst dat we alert moeten blijven voor het onverwachte.

Een kwestie van alchemie

Hoewel innovatie niet altijd het gevolg is van een geniale ingeving, is het ook geen lineair en voorspelbaar proces. Het is een complexe alchemie, een ingewikkelde mix van vallen en opstaan, planning en improvisatie, logica en creativiteit, ernst en waanzin. Naast deze basisingrediënten vereist het ook een gunstige bedrijfscultuur: een open geest, een vorm van veerkracht en aanpassingsvermogen, openheid voor ideeën, kritiek en wendingen, en niet te vergeten een gezonde dosis lef om de moeilijke weg te durven nemen, maar ook vasthoudendheid en passie. Want, zoals Thomas Edison het samenvatte: “Genialiteit is 1% inspiratie en 99% transpiratie”.