De klimaatuitdagingen zetten bedrijven steeds meer onder druk om te voldoen aan milieuregels en -normen. Van de Europese Green Deal tot de Europese CSRD-richtlijn: duurzaamheid is meer dan ooit een centraal thema, dat behalve heel wat vereisten ook kansen met zich meebrengt …
Milieuvergunningen en sorteer-, recyclage- en terugnamevereisten zijn allerminst nieuw. De transitie naar een koolstofneutrale toekomst, zoals de lidstaten die willen, vertaalt zich echter in nieuwe uitdagingen voor bedrijven. Van industriële decarbonisering tot energietransitie, van MVO (maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen) tot de niet-financiële verklaring … Ondernemingen moeten duurzaamheid ‘omarmen’, maar ook hun betrokkenheid tonen. Dat is essentieel om sancties te vermijden, zowel van de overheid als van de ‘markt’.
‘Duurzaamheid’: een verre horizon
Om die transitie in goede banen te leiden, nemen de milieuregels op alle niveaus toe. De EU gaf het startschot met de Green Deal, die in alle lidstaten is overgenomen en die oproept om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55 procent terug te dringen en om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Tussen deze twee deadlines heeft de Europese Commissie een stappenplan voorgesteld om de uitstoot drastisch te verminderen tegen 2040. Begin 2024 keurde het Europees Parlement een tekst goed die bedrijven verplicht hun impact op de mensenrechten en het milieu te reduceren. Deze richtlijn over de zorgplicht van bedrijven werd CS3D gedoopt en moet haar wetgevende weg nog volgen, maar de maatregelen kunnen vanaf 2027 van toepassing zijn op bedrijven met meer dan 1.000 werknemers en een omzet van ten minste € 450 miljoen. Tegelijkertijd schudt de CSRD-richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive), die begin 2024 van kracht werd, de regels van het economische spel grondig door elkaar.
CSRD: ‘licht’ op duurzaamheid
Deze regelgeving verplicht grote bedrijven om jaarlijks een verslag over de duurzaamheid van hun activiteiten te publiceren, waarin hun hele waardeketen (van leverancier tot klant) aan bod komt en waarin hun directe en indirecte milieu-impact en bestaande risico’s worden besproken. Deze transparante niet-financiële verklaring, gebaseerd op duidelijke ESG-criteria, moet een einde maken aan ‘greenwashing’ door informatie over het gebruik van grondstoffen, koolstofemissies, sociale factoren, biodiversiteit enzovoort te verschaffen. De richtlijn wordt gefaseerd ingevoerd: beursgenoteerde bedrijven voor boekjaar 2024 (2025 m.a.w.), grote ondernemingen het jaar daarna en beursgenoteerde kleine en middelgrote ondernemingen in 2026. In totaal zou de CSRD-richtlijn betrekking hebben op 55.000 Europese bedrijven, waaronder meer dan 2.000 Belgische bedrijven, die 28 procent van de bruto toegevoegde waarde van onze economie vertegenwoordigen en 42,6 procent van de Belgische werknemers tewerkstellen. En wat met de andere kmo’s?
Sneeuwbaleffect
Kmo’s zijn dus niet rechtstreeks betrokken bij de CSRD-richtlijn, maar zullen dat uiteindelijk wel worden … De ‘grote’ bedrijven zullen hun rapporteringsverplichtingen namelijk ook toepassen op al hun belanghebbenden om informatie te verzamelen. Kleine en middelgrote ondernemingen moeten zich dan ook voorbereiden om aan deze ESG-verwachtingen te voldoen. Achter het normatieve en regelgevende aspect van het milieubeleid gaan echter nog andere uitstekende redenen schuil om zich te verdiepen in ESG:
- Financiering
De naleving van de ESG-normen weegt steeds zwaarder door bij de kredietbeslissingen van banken, omdat ook zij de duurzaamheid van hun investeringen moeten aantonen. Hetzelfde geldt voor overheidsfinancieringen, die steeds groener worden. - Concurrentievermogen en marktkansen
Door transparantie op te leggen zal de CSRD-richtlijn bedrijven ook de middelen geven om zichzelf te vergelijken, waardoor duurzaamheid een factor van concurrentievermogen en differentiatie wordt. Dat geldt onder meer voor kmo’s die willen blijven profiteren van overheidsopdrachten. - Waardecreatie
Studies en experts lijken het erover eens te zijn dat ESG-criteria de prestaties, commerciële aantrekkelijkheid en veerkracht verbeteren. Daarom moeten we duurzaamheid zien als een groeikans en niet alleen als een middel om aan de regels te voldoen. - Aanwerving
Partners, leveranciers, klanten en consumenten zijn niet de enigen die de duurzaamheid van ondernemingen nauwlettend in de gaten houden. Ook personeelsleden, nieuwe rekruten en sollicitanten zijn erg geïnteresseerd … Tegen de achtergrond van aanwervingsproblemen is een geëngageerd ESG-beleid vaak een krachtig argument om talent aan te trekken en te behouden. - Innovatie
Tot slot wordt een manager die voor een ESG-aanpak kiest, gedwongen om een stap terug te zetten, het geweer van schouder te veranderen, nieuwe methoden en processen te zoeken en te ontwikkelen, om zijn producten opnieuw uit te vinden, en ga zo maar door. Dat noemen we innovatie!
